19 มิถุนายน 2567 มูลนิธิสัมมาชีพ นำโดยคุณวลัยพร ทิพยศุภลักษณ์ ผู้อำนวยการมูลนิธิสัมมาชีพ คุณสุนิสา เดชอุ่ม เจ้าหน้าที่พัฒนาผู้ประกอบการ คุณสมมาณัฐ เชยโต เจ้าหน้าที่พัฒนาธุรกิจชุมชน ลงพื้นที่ประชุมร่วมกับแกนนำชุมชนเกษตรพอเพียงบ้านห้วยขวาง สวนหลังบ้าน ตำบลท่าผา อำเภอบ้านโป่ง จังหวัดราชบุรี ซึ่งการลงพื้นที่ครั้งนี้ มูลนิธิสัมมาชีพได้จัดประชุมในลักษณะ Focus Group แก่แกนนำวิสาหกิจชุมชนเกษตรพอเพียงบ้านห้วยขวาง สวนหลังบ้าน จังหวัดราชบุรี

โดยที่ประชุมได้มีกระบวนการแลกเปลี่ยนเรียนรู้สถานการณ์การท่องเที่ยวในปัจจุบัน ซึ่งมีกระแสการท่องเที่ยวตามแนวทาง BCG เพื่อการสร้างการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน การท่องเที่ยวอย่างยั่งยืนเป็นเทรนด์ใหม่ของการท่องเที่ยวที่ได้รับการยอมรับจากนักท่องเที่ยวทั้งในและต่างประเทศ อันเนื่องมาจากสภาวะโลกร้อน ที่มากระทบต่อวิถีชีวิตของการดำเนินชีวิตในปัจจุบัน ซึ่งส่งผลให้การดำเนินกิจกรรมต่างๆ และนโยบายการส่งเสริมได้มุ่งเน้นถึงการพัฒนาที่คำนึงถึงความยั่งยืน นั้นหมายถึงการลด ละ เลิก กิจกรรมต่างๆ ที่ก่อให้เกิดผลกระทบด้านสิ่งแวดล้อม การท่องเที่ยวนับเป็นกิจการที่ก่อให้เกิดรายได้เข้าประเทศ และที่สำคัญคือเป็นธุรกิจที่มีความสำคัญต่อการสร้างงาน สร้างอาชีพ และรายได้ให้กับคนในประเทศ

การท่องเที่ยวชุมชนนับเป็นกิจการของชุมชนที่มีการบริหารจัดการโดยชุมชน และเกิดการสร้างงาน สร้างรายได้ให้ชุมชนอย่างแท้จริง และครั้งนี้ชุมชนก็ได้ตระหนักถึงการจัดการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน ตามแนวทาง BCG และได้แลกเปลี่ยนถึงผลิตภัณฑ์ สินค้า และบริการของกลุ่มที่เน้นเรื่องการดูแลสิ่งแวดล้อม

ศูนย์เรียนรู้วิสาหกิจชุมชนเกษตรพอเพียงบ้านห้วยขวาง สวนหลังบ้าน มีเนื้อที่กว่า 7 ไร่ โดยมีคุณนงนุช เสลาหอม หรือผู้ใหญ่เจี๊ยบ ผู้ใหญ่หมู่ที่ 11 บ้านห้วยขวาง เป็นประธานกลุ่มโดยดำเนินงานตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง ของพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 9 เพื่อเป็นแหล่งเรียนรู้ด้านเศรษฐกิจพอเพียงและเกษตรทฤษฎีใหม่ แบบผสมผสาน ให้กับชุมชน องค์กร โรงเรียนและหน่วยงานอื่นๆ ที่ต้องการเรียนรู้ ส่งเสริมรายได้ให้กับชุมชน โดยปรับเปลี่ยนจากที่นากลายมาเป็นแหล่งเรียนรู้เกษตรทฤษฎีใหม่ แบ่งพื้นที่ภายในปลูกพืชผัก ผลไม้ปลอดสาร และมีกิจกรรมที่สร้างการเรียนรู้และความสนุกสนานให้แก่ผู้ที่พาครอบครัวมาเยือน หวังที่จะให้ชุมชนมีความรู้ความเข้าใจสามารถพึ่งพาตนเองได้อย่างยั่งยืน

ผู้ใหญ่เจี๊ยบ ซึ่งเป็นประธานกลุ่มวิสาหกิจชุมชนเกษตรพอเพียงบ้านห้วยขวาง สวนหลังบ้านได้เล่าว่า สมัยก่อนพื้นที่นี้จะเป็นทุ่งนามีการใช้สารเคมีทั่วไป จึงมีแนวคิดใช้หลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงและอยากให้ชาวบ้านมีรายได้ ลดรายจ่ายในครัวเรือน จึงไปชักจูงใจให้ทุกคนปลูกผักสวนครัวกินเอง แต่ช่วงนั้นชาวบ้านยังไม่เห็นด้วย และมองว่าเป็นเรื่องที่เหนื่อยขณะที่แต่ละบ้านมีพื้นที่อยู่หลังบ้านแต่ยังไม่ยอมปลูก จึงได้ตัดสินใจหันกลับมาพลิกฟื้นที่ดินของตัวเอง พร้อมกับนำศาสตร์ของในหลวงรัชกาลที่ 9 เกี่ยวกับเรื่องเกษตรทฤษฎีใหม่มาปรับปรุงพื้นที่ โดยเริ่มปลูกพืชผักสวนครัว ปลูกข้าว พอได้ผลผลิตมาแล้วก็ได้นำผลผลิตไปให้ชาวบ้าน แล้วก็ชักชวนชาวบ้านมาร่วมกันทำเกษตรอินทรีย์โดยไม่ใช้สารเคมี จนในที่สุดทุกคนเริ่มเห็นประโยชน์และเริ่มทำตามทีละบ้านเลยรวมตัวเป็นวิสาหกิจชุมชนเกษตรพอเพียงบ้านห้วยขวาง สวนหลังบ้าน ซึ่งถือได้ว่าเป็นศูนย์รวมภูมิปัญญาของทุกคน

ซึ่งที่ศูนย์เรียนรู้วิสาหกิจชุมชนเกษตรพอเพียงบ้านห้วยขวาง สวนหลังบ้าน จะมีการทำกิจกรรม 1) กิจกรรมปั้นดินให้เป็นควาย ทำให้เด็กสร้างจินตนาการนำดินเหนียวเอามาปั้นเป็นรูปสัตว์ต่างๆ ตามที่จินตนาการจะคิด มีผู้ปกครองคอยแนะนำ ทำให้เกิดความอบอุ่น 2) กิจกรรมอุ้มไก่ เก็บไข่อารมณ์ดี 3) การทำปลาตะเพียนจากใบมะพร้าว 4) กิจกรรมสอนการดำนาให้เด็กๆ ได้ซึมซับวิถีชีวิตความเป็นเกษตร 4) กิจกรรมที่เป็นการละเล่นม้าก้านกล้วยเหมือนย้อนวัยย้อนอดีตกลับไปในวัยเยาว์ 5) การเล่นสไลด์เดอร์โคลน 7) กิจกรรมจับกบไฮโซ 8) วิ่งวิบากกลางน้ำ 9) การชกมวยทะเล ซึ่งเป็นกิจกรรมเพื่ออนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรมไทยไว้ให้ลูกหลานได้ศึกษาเรียนรู้

นอกจากกิจกรรมที่เน้นเรื่องการเกษตร วิถีชุมชน ที่ได้สัมผัสธรรมชาติแล้ว ทางกลุ่มยังมีสินค้าที่เป็นการแปรรูปวัตถุดิบที่มีในชุมชนให้มีมูลค่าเพิ่มขึ้น ได้แก่ 1) ผงโรยข้าวผักเคล ที่อุดมไปด้วยสารอาหารที่มีประโยชน์ เน้นช่วยให้เด็กได้กินผัก แบบที่ไม่รู้สึกว่าคือผัก 2) บานาน่าเค้ก DIY สำหรับทำเค้กกล้วยหอม ที่เพียงแค่นำแป้งเค้กไปผสมกับไข่ไก่ น้ำมันพืช และน้ำเปล่า แล้วใส่ลงในถ้วยกาบหมากที่อยู่ในกล่อง นำเข้าเตาอบ 15 นาที ก็จะได้เค้กกล้วยหอมแสนอร่อย 3) วาฟเฟิลกรอบกล้วยหอมทอง ที่ทำจากแป้งกล้วยผสมตามสูตร รสชาติหอมละมุนเป็นเอกลักษณ์ของกล้วยหอมทอง 4) มะม่วงหาวมะนาวโห่อบแห้ง 5) กล้วยกวนที่มีส่วนผสมของมะเขือเทศ มะขาม และสับปะรด

จากการประชุมกลุ่มทำให้ทราบถึงความคาดหวังว่าทางกลุ่มมีความต้องการสร้างกลุ่มคนรุ่นใหม่ที่จะมารับช่วงเพื่อสานงานตรงนี้ต่อ

หลังจากการพูดคุยกับแกนนำของกลุ่มเสร็จแล้ว ทางกลุ่มได้พาเดินดูฐานการทำกิจกรรมแต่ละฐานของทางกลุ่มวิสาหกิจชุมชนเกษตรพอเพียงบ้านห้วยขวางสวนหลังบ้าน ทางมูลนิธิสัมมาชีพและกลุ่มวิสาหกิจชุมชนเกษตรพอเพียงบ้านห้วยขวางสวนหลังบ้าน ได้ลองชิมอาหารท้องถิ่นแต่ละเมนูล้วนแล้วแต่เป็นเมนูที่ใช้วัตถุดิบจากพืชผักที่ทางกลุ่มได้ปลูกไว้บริโภคเอง ซึ่งเมนูอาหารกลางวันนั้น ประกอบด้วย น้ำพริก ผักต้ม ปลาทอด ต้มจืดผักกาดขาว อีกทั้งยังมีขนมเทียนสลัดงา กับขนมตาล

ซึ่งภาชนะที่ใช้ใส่อาหารนั้นทางกลุ่มวิสาหกิจชุมชนเกษตรพอเพียงบ้านห้วยขวาง สวนหลังบ้านแล้ว จะเน้นภาชนะที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม และลดการใช้กล่องโฟมและพลาสติก โดยทางกลุ่มจะเน้นการใช้ภาชนะประเภทปิ่นโตที่ให้ความรู้สึกเหมือนมาเถียงนา ซึ่งได้เรียนรู้วิถีชีวิตดั้งเดิม และสัมผัสธรรมชาติได้เต็มที่